۱. ایجاد رابطه‌ی امن و محبت‌آمیز

• عشق بی‌قید و شرط: به فرزندتان نشان دهید که فارغ از عملکرد و موفقیت‌هایش، همیشه دوستش دارید.

• وقت‌گذاری منظم: هر روز زمانی را فقط به بازی یا گفتگو با او اختصاص دهید تا احساس کند در مرکز توجه و اهمیت شماست.

• گوش دادن فعال: هنگامی که با شما صحبت می‌کند، تمام حواس‌تان را به او بدهید؛ تماس چشمی برقرار کنید، ابراز همدلی کنید و اجازه دهید احساساتش را بیان کند.

۲. تعیین قوانین و حدود واضح

• ثبات در قوانین: قوانین خانه (مثل زمان خواب، میزان تلویزیون، کمک در کارهای خانه) را مشخص و پایدار نگه دارید.

• عواقب منطقی: وقتی قانونی شکسته می‌شود، پیش از هر چیز توضیح دهید که چرا این قانون مهم است و سپس پیامد مناسب را اجرا کنید (مثلاً کاهش زمان بازی).

• مشارکت کودک: از فرزندتان بخواهید در وضع قوانین کوچک مثل ترتیب رفت‌وآمد در بازی نقش داشته باشد تا احساس مالکیت و پذیرش بیشتری داشته باشد.

۳. تقویت رفتارهای مثبت

• تشویق به‌موقع: هرگاه فرزندتان رفتاری مطلوب انجام داد، فوراً با کلمات دلگرم‌کننده یا یک در آغوش گرفتن از او تقدیر کنید.

• تقویت درونی: به جای وابسته کردن او به پاداش‌های مادی، بر حس شادمانی و غرور درونی تأکید کنید: «چقدر خوشحالم که خودت شروع کردی اسباب‌بازی‌هایت را مرتب کنی!»

• نشان دادن الگو: خودتان هم همان رفتار مثبت را در تعاملات روزمره (نظیر آرام صحبت کردن، احترام به دیگران) نشان دهید؛ بچه‌ها بیش از هر چیز از رفتار شما یاد می‌گیرند.

۴. آموزش مهارت‌های اجتماعی و عاطفی

• نام‌گذاری احساسات: به کودک کمک کنید احساساتش را بشناسد و نام بگذارد: «می‌بینم ناراحتی؛ شاید دوست داشتی بازی‌ات رو ادامه بدی.»

• حل مسأله: هنگام بروز مشکل (مثلاً دعوای دوستانه)، با او قدم‌به‌قدم راه حل پیدا کنید: شناسایی مشکل، ایده‌پردازی برای راه‌حل، ارزیابی هر کدام و انتخاب بهترین.

• همدلی با دیگران: با تماشای کارتون یا خواندن داستان، از او بپرسید: «اگر جای این شخصیت بودی چه احساسی داشتی؟»

۵. پرورش استقلال و مسئولیت‌پذیری

• وظایف متناسب با سن: کارهای کوچکی مثل مرتب کردن تخت، کمک به چیدن میز یا نگهداری از گلدان به او بسپارید.

• انتظار معقول: مسئولیت‌ها باید همسو با توانایی‌هایش باشد؛ نه بیش از حد سخت و نه بی‌فایده.

• تشویق تصمیم‌گیری: در مسائل ساده (مانند انتخاب لباس یا میان‌وعده) به او حق انتخاب بدهید تا اعتماد به نفسش تقویت شود.

۶. استفاده از منابع آموزشی

• کتاب‌ها:

  • «تربیت مثبت» (جین نیوتن)

  • «فرزند خود را دستکم نگیرید» (آدل فابر و النه مازیلیش)

• وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌ها:

  • سایت “مؤسسه روان‌شناسی و مشاوره ایرانیان”

  • وبلاگ “مامان امروز”

• کارگاه‌ها و کلاس‌ها:

  • کلاس‌های آنلاین تربیت کودک موسسه “خانواده پویا”

  • همایش‌های داوطلبانه در مراکز فرهنگی شهر